Ολίβιε, Λόρενς

(Laurence Olivier, Ντόρκινγκ, Λονδίνο 1907 – 1989). Άγγλος ηθοποιός και σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου. Τελείωσε τις σπουδές του στην Οξφόρδη και το 1926 πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση στο Repertory Theatre του Μπίρμιγχαμ. Η πρώτη του μεγάλη επιτυχία ήταν με το Βασιλικό θέατρο (Theatre Royal, 1934) των Φέρμπερ και Κάουφμαν, όπου έπαιξε τον ρόλο του Τζων Μπάρυμορ, με εξυπνάδα και πάθος. Το 1935 πήγε με τον Γκίλγκουντ και, μαζί του, έπαιξε στο Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Σαίξπηρ, ερμηνεύοντας εναλλάξ με τον φίλο του τους ρόλους του Ρωμαίου και του Μερκούτιου. Ο Ο. απέδωσε και τους δυο ρόλους με σύγχρονη ερμηνεία και χωρίς προκαταλήψεις: έναν Ρωμαίο πολύ Ιταλό, όχι πια ποιητικά ρομαντικό, αλλά μοντέρνα δυναμικό, και έναν Μερκούτιο ασυγκράτητο και γεμάτο οίστρο. Το ίδιο πρωτότυπη υπήρξε η ερμηνεία του στον Άμλετ στο Old Vic (1937): έδωσε έναν Άμλετ γεμάτο συμπλέγματα και έντονα επηρεασμένο από τις θεωρίες του Φρόυντ. Παρά την αρχική απορία και αντίδραση του κοινού, η ερμηνεία του άφησε εποχή και σήμερα θεωρείται μια από τις σημαντικότερες στην ιστορία του σύγχρονου θεάτρου. Στο Old Vic εργάστηκε (1944-1945) μαζί με τον Ραλφ Ρίτσαρντσον και η περίοδος αυτή θεωρείται από τις πιο ευτυχισμένες του αγγλικού θεάτρου. Πήρε κατόπιν το St. James’ Theatre, όπου παρουσίασε, μεταξύ άλλων, το Καίσαρ και Κλεοπάτρα του Σω και Καίσαρας και Κλεοπάτρα του Σαίξπηρ, δύο γνήσια αριστουργήματα ερμηνευτικής τέχνης. Από το 1963 είναι διευθυντής του National Theatre και ασχολείται εντατικά με το Φεστιβάλ του Στράτφορντ-ov-Αίηβον και του Τσίτσεστερ. Το 1970 έλαβε τον τίτλο του λόρδου. Κληρονόμος των παραδόσεων των μεγάλων Άγγλων ηθοποιών (και ιδιαίτερα του Κην), έξυπνος, πολύπλευρος, ο Ο. έχει δώσει επαναστατικές ερμηνείες των μεγάλων σαιξπηρικών ηρώων, που τους βλέπει με σύγχρονη ματιά, και έχει αντιμετωπίσει με επιτυχία ακόμα και το αρχαίο θέατρο δίνοντας μεταξύ άλλων μια αξέχαστη ερμηνεία του Οιδίποδα. Στον κινηματογράφο ο Ο. εμφανίστηκε πρώτη φορά στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια μιας θεατρικής περιοδείας του στα πρώτα χρόνια του ομιλούντος. Όπως τόσοι άλλοι νεαροί ηθοποιοί του θεάτρου, ο Ο. υπέγραψε συμβόλαια με τους παραγωγούς του Χόλιγουντ, που ζητούσαν άξιους διαδόχους των σταρ του βωβού κινηματογράφου, οι οποίοι δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν στην καινούργια τεχνική. Στο κοινό παρουσίασαν τον Ο. ως αντικαταστάτη του Ρόναλντ Κόλμαν, η μέθοδος όμως δεν πέτυχε και ο Ο. γύρισε στην πατρίδα του όπου, στα πρώτα χρόνια, η κινηματογραφική του δραστηριότητα ήταν ασήμαντη. Επιβλήθηκε οριστικά ως ηθοποιός του κινηματογράφου το 1939 με τον Πύργο των Καταιγίδων του Ουίλιαμ Ουάιλερ, στο οποίο πρόβαλλε έντονα τη ρομαντική προσωπικότητα του Χήθκλιφ, του πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος της Έμιλυ Μπροντέ, στο οποίο στηρίζεται το σενάριο της ταινίας. Αργότερα, το σημαντικό ταλέντο του βρήκε τρόπο να εκδηλωθεί σε πολυάριθμες ταινίες από τις οποίες ξεχωρίζουν: Ρεβέκκα (1940) του Άλφρεντ Χίτσκοκ, Κάρι (1952) του Ουάιλερ, Σπάρτακος (1960) του Στάνλεϋ Κιούμπρικ, Τέρμα δοκιμασίας (1962) του Πήτερ Γκλένβιλ, Ταρτοόμ (1966) του Μπάζιλ Ντήαρντεν και Ο άνθρωπος από το Κρεμλίνο (1968) του Μάικελ Άντερσον. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τις κινηματογραφικές ερμηνείες του των σαιξπηρικών έργων Ερρίκος E’ (1945), Άμλετ (1948) και Ριχάρδος T’(1955). Ο Ο. ήταν και σκηνοθέτης αυτών των ταινιών, στις οποίες έδωσε εκφραστικές λύσεις υπέρτατα κινηματογραφικές, χρησιμοποιώντας κατά τρόπο πρωτότυπο το χρώμα, τον φωτισμό και το μοντάζ. Ιδιαίτερη προσοχή έδωσε επίσης στους διαλόγους και στη γενική κατεύθυνση της ερμηνείας. Κληρονόμος της μεγάλης αγγλικής παράδοσης, ο Λώρενς Ολίβιερ θεωρείται ο καλύτερος σύγχρονος ερμηνευτής του σαικσπηρικού θεάτρου.